Dag 1: Vergezichten

Benodigde bestanden

1. Kennismakingsopdracht 
2. Uitleg eindopdracht
3. Opdracht 1: Breng de stad in kaart
4. Opdracht 2: Traceer de planologische en fysieke ontwikkeling van de stad aan de hand van historische kaarten van Utrecht

Introductie & kennismaking

Tijdens de introductie krijgen de deelnemers kort iets te horen over de Universiteit Utrecht, het vakgebied van de Geesteswetenschappen en het onderzoeksproject dat de themaweek organiseert. Daarna wordt in vogelvlucht het programma van de themaweek gepresenteerd met de verschillende thema’s die aan de orde zullen komen, de excursies en de eindopdracht met een toelichting van wat er aan het einde van de week van de deelnemers wordt verwacht.

De leerlingen beginnen met het kennismakingsspel Zoek de overeenkomsten, wat is geïnspireerd op deze werkvorm. Met deze speelse werkvorm maken ze kennis met elkaar en met de docenten in de themaweek. Tegelijkertijd leren ze reflecteren op groepsvorming en verbinding. Deze kennismaking is integraal over te nemen, ongeacht in welke stad u de themaweek organiseert.

Leerdoelen: Met deze kennismaking doen de leerlingen meer dan een eerste kennismaking met elkaar. De opdracht introduceert de thema’s van in- en uitsluiting als onderdeel van burgerschapsvorming. De leerlingen krijgen op een speelse manier inzicht in de flexibiliteit van groepsvorming.

Resultaat: Doordat deze opdracht in de eerste plaats een leuke kennismaking teweegbrengt, zorgt deze opdracht vanaf het begin voor een groepsdynamiek, die tegelijkertijd voor inhoudelijke discussie en reflectie zorgt.

Excursie 1: Domtoren beklimmen met een rondleiding van studentengids

Onder de Domtoren worden de leerlingen ingedeeld in groepen waarin zij de rest van de week gaan samenwerken en waarin zij de eindopdracht zullen gaan maken.

Bij het beklimmen van de Domtoren worden de leerlingen rondgeleid door een studentengids. De uitgebreide rondleiding geeft de leerlingen informatie over de geschiedenis van de Domtoren. Gedurende de 465 treden tellende klim staan de leerlingen op verschillende niveaus van de toren stil om bijgepraat te worden over het ontstaan van het Domplein, de functies van de toren voor kerk en stad, de klokken van de Domtoren en het carillion. Vanaf de top hebben de leerlingen een prachtig uitzicht over de stad. Aldaar krijgen de leerlingen de volgende opdracht.

Deze activiteit kan vervangen worden door het beklimmen van elke andere hoge kerktoren die zich in uw stad bevindt.

Leerdoel: Met deze activiteit willen we de leerlingen meer informatie geven over de geschiedenis van de Domtoren, de Domkerk en het Domplein.

Resultaat: Zere voeten en benen, maar ook een informatieve rondleiding en een prachtig zicht over de stad.

Opdracht 1: Breng de stad in kaart

Deze opdracht wordt gegeven vanaf de top van de Domtoren.  De leerlingen krijgen een lijst met gebouwen die zichtbaar zijn vanaf de Domtoren. Alle gebouwen hebben een nummer. Op een hedendaagse kaart staan de locaties van de gebouwen aangegeven met een letter. Het is aan de leerlingen om de juiste letter met het juiste nummer te combineren.

Deze activiteit kan worden toegepast op elke stad.

Leerdoel: Met deze opdracht krijgen de leerlingen een overzicht van de structuur van de stad. Centraal staat een aantal oriëntatiepunten van de stad, die de leerlingen zelf niet (goed) kennen. Deze oriëntatiepunten zullen later in de week worden uitgewerkt in een stadswandeling. Ook zijn de locaties van de gebouwen van belang voor opdracht 2.

Resultaat: De basis voor de opdracht 2 is gelegd.

Opdracht 2: Traceer de planologische en fysieke ontwikkeling van de stad aan de hand van historische kaarten van Utrecht 

In het leslokaal krijgen de leerlingen vijf historische kaarten van Utrecht op A3-formaat, vanaf de 16e eeuw uit elke eeuw één. De leerlingen geven van elk gebouw uit opdracht 1 de locatie aan op de historische kaarten. Vervolgens maken de leerlingen, met behulp van internet, een tijdlijn van elke locatie door aan te geven wat er op iedere locatie door de eeuwen heen gebeurd is. Welke gebouwen zijn er neergezet, wat was/waren hun functie(s), hoe veranderden functies van gebouwen door de eeuwen heen? Tot slot denken zij na over de vraag of de functies van deze gebouwen exclusief zijn voor een stad.

Leerdoelen: De leerlingen krijgen inzicht in de de uiterlijke vorm van de stad en de veranderingen daarvan, en hoe deze onderhevig zijn aan de tijdsgeest. Op deze manier verwerven leerlingen historisch inzicht. Daarnaast krijgen de leerlingen inzicht in functies die specifiek zijn voor een stad, zoals zoals bestuur en administratie, religie, cultuur, onderwijs en zorg.

Bij de plenaire nabespreking worden de tijdlijnen van de verschillende gebouwen naast elkaar op het bord te zetten en leren de leerlingen het verband zien een verband tussen de grote geschiedenis en de functies van de gebouwen in de microgeschiedenis van de stad.

Deze opdracht kan worden toegepast op elke stad, mits er historische kaarten beschikbaar zijn.

Resultaat: inzicht in de veranderende functies van de stad en haar bebouwing.

Excursie 2: Achter Utrechtse gevels 

Met deze korte rondleiding door de stad staan enkele universitaire gebouwen en hun geschiedenis centraal. We bezoeken de Universiteitsbibliotheek, voormalig paleis van koning Lodewijk Napoleon; de Pandhof naast de Domerk die kerk en academiegebouw met elkaar verbindt. Deze gebouwen vormen de aanleiding voor een korte informatieoverdracht over een aantal historische aspecten van de stad Utrecht: Utrecht in de Franse tijd, Utrecht als studentenstad, Utrecht als bisschopsstad en de rol van Utrecht in de 80-jarige Oorlog en de confessionele strijd.

Een dergelijke rondleiding kan worden toegepast op elke stad.

Leerdoel: Het verwerven van kennis over de historische stad Utrecht. Met een kort bezoek aan de universiteitsgebouwen krijgen de leerlingen een kijkje achter de schermen van de Universiteit.

Resultaat: Er is historische kennis overgedragen aan de leerlingen.